Pojam porta
Luka koja omogućava transport, prenos, pristup i identifikaciju.
Uloga portova u mrežnom protokolu
Kod početnika termin port može da izazove zabunu.
Kod hardvera se termin port odnosi na priključak, pa se govori o
serijskom, paralelnom, USB portu..., odnosno konektoru koji koji
povezuje dva uređaja (npr. tastaturu i računar, miša i računar, štampač
i računar, memorijski stik i računar, itd).
Kod mreža pojam porta se javlja u dva različita konteksta. Prvi predstavlja fizički (hardverski) konektor koji postoji na mrežnom uređaju ili računaru u koji ubadate recimo mrežni kabl, dok je drugi kontekst logički i malo kompleksniji.
Portovi su apstraktne odredišne tačke koje su identifikovane prirodnim brojevima.
Zamislite da od mesta A do mjesta B imamo telefonski kabl kojim se povezuju centrale u gradovima. Vrlo je verovatno da će unutar tih kablova biti veliki broj manjih kablova , tzv. parica . Kada bi smo koristili cijeli kabl za telefoniranje građani bi morali da čekaju da njihov prethodnik obavi razgovor, kako bi dobili vezu. Ovako, ukoliko parice obeležimo brojevima od 0 do 65534 imaćemo 65535 građana koji će istovremeno komunicirati. Na isti način svaka internet aplikacija ima port na kome funkcioniše. Web stranice koriste HTTP protokol koji radi na portu 80. Kada pozovete, recimo www.microsoft.com, Microsoftov server sa vašim računarom otvori komunikaciju na portu 80, dok ostali servisi , kao recimo MSN messenger funkcionišu nesmetano i obavljaju svoju komunikaciju na nekom drugom portu. Tako imamo više istovremenih komunikacija kroz istu liniju.
Dakle kod Internet mreža i umrežavanja port predstavlja identifikacijsku oznaku pojedine usluge u klijentsko serverskom modelu mreže.
Portovi su jednostavna stvar.
U klijentsko serverskom modelu mreže jedan računar može istovremeno biti
server za više usluga. Naprimjer, jedan računar na Internetu može
istovremeno služiti i kao arhiva korisnog softvera i kao server za World
Wide Web.
Klijentski programi - programi pomoću kojih se pristupa serveru za
određenu uslugu - koriste različite protokole (komunikacijske "jezike")
za obraćanje serveru.
Klijentski program za prenošenje datoteke razgovara s serverom na jedan,
a klijentski program za prikaz Web stranice razgovara s serverom na
drugi način.
Problem je da jedan računar bude server za više stvari odjednom.
To rješavaju portovi. Port predstavlja identifikacijsku oznaku pojedine
usluge. Ili, još slikovitije, radi se o "vratima" neke usluge na
pojedinom serveru.
Port se označava brojem između 0 i 65535.
Neke osnovne i uobičajene usluge na Internetu imaju brojeve do 1000, dok
se druge koriste na pojedinim operativnim sistemima ili za neke ne
toliko standardne usluge.
Evo i kako stvar radi: kada se pokrene serverski program za neku uslugu,
on za sebe rezerviše neki broj porta i čeka da u pristignu zahtjevi
upravo na taj port. Kada tome serveru pristignu neki paketi s podacima
od nekog klijenta, a zatim protokol za komunikaciju – TCP/IP – prvo
pogleda koji je broj porta u tim paketima, a zatim proslijedi zahtjev
odgovarajućem serveru, pod uvjetom da svi oni rade na različitim
portovima. Klijentski programi znaju na kojem se od portova izvršava
serverski program i tako mu znaju pristupiti. Stvar je riješena, lako i
jednostavno.
Na gornjoj slici je prikazano rješenje gdje je jedan je računar
istovremeno server za tri usluge: World Wide Web (HTTP), prenošenje
datoteka (FTP) i E.mail (SMTP).
Ti se serverski programi izvršavaju na portovima 80, 21 i 25.
Ako klijent želi pristupiti Web serveru, upućuje svoj zahtjev na port
80. Istovremeno, neki sasvim drugi klijent na sasvim drugom kraju
svijeta može komunicirati s portom 25 na istom serverskom računaru i
tako pristupati serverskom programu za E-mail.
Više serverskih programa na jednom računaru tako ne smetaju jedan
drugome i poslužuju svaki svoje klijente.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oznake TCP, i UDP se odnose na osnovni komunikacijski protokol niskog nivoa pomoću kojega se pristupa tom portu.
Ova dva protokola samo prenose podatke mrežom i oni
mogu bez problema dijeliti jedan isti broj porta, jer je za uspješno
uspostavljanje veze sa serverskim programom potrebno osim IP adrese i
broja porta znati i tip osnovnog protokola pomoću kojeg mu se pristupa.
Aplikacijski protokol je protokol višeg nivoa koji se koristi za
komunikaciju s pojedinom uslugom.
Uloga portova u mrežnom protokoluPortovi su apstraktne odredišne tačke koje su identifikovane prirodnim brojevima. OS obezbjeđuje mehanizam interfejsa koji procesi koriste da bi odredili i pristupali portu. Ako komunicira sa stranim portom treba znati: broj porta i IP adresu
Krajnje odredište poruka su procesi. |
|
Mreže koje koriste TCP protokol (Transmission
Control Protocol) ili UDP protokol (User Datagram Protocol)
sadrže u zaglavlju oznaku PORT-a da bi naredni sloj TCP ima: Neki servisi koriste samo jedan a neki više transportni protokola. Na pr.: DNS-u se može pristupiti i sa UDP i sa TCP protokolom ito na 53 port (za oba)
|
|
TCP usluga se osigurava tako da i pošiljalac i primalac kreiraju krajnje tačke (end points) tj. spojne tačke (SOCKET) od kojih je svaka definisana IP adresom host-a i brojem port-a (16 bit-ni broj za host i identifikacijska oznaka usluge).
Da bi se osigurala TCP usluga, mora se
uspostaviti veza izmeñu socket-a na host-u koji šalje i socket-a
na host-u koji prima podatke.
Šaljući i primajući TCP entiteti razmjenjuju podatke u obliku SEGMENTA podataka. Segment se sastoji od 20 bajt-nog TCP zaglavlja (uz opcionalni dio) za kojim slijedi 0 ili više bajt-ova podataka, a nastaje skupljanjem podataka od nekoliko upisivanja (write) ili razbijanjem podataka od jednog upisivanja. Svaki segment uključujući i TCP zaglavlje mora stati u 65'535 bajtova IP paketa. Ako je segment prevelik za mrežu kroz koju
mora proći, router vrši fragmentaciju u više manjih segmenata od
kojih svaki dobiva svoje IP zaglavlje. |
Care, care govedare koliko je sati?
Povezujući se na port broj 13 nekog računara pomoću programa Telnet,
možete saznati koliko je sati u nekom dijelu svijeta, odnosno koje je
lokalno vrijeme.
Npr.možete se telnetirati na port broj 13 računara mit.edu, koje je smješten na poznatom Massachussetts Institute of Technology (MIT) u Cambridgeu kod Bostona. Napišite
|
telnet mit.edu 13 |
i uskoro ćete ugledati nešto poput ovoga:
|
Trying 18.72.2.1... |
Slobodno se možete povezivati s portom broj 13 na
bilo kojem računaru u svijetu, jer se taj port koristi samo za
dojavljivanje lokalnog vremena i nitko to neće protumačiti
“provaljivanjem” u sistem.
|
|
|
